Ρύπανση του περιβάλλοντος, νόμοι που δεν εφαρμόζονται, κομπίνες και εκατομμύρια χαμένα, #μικροπλαστικά που καταλήγουν στο πιάτο μας, νεκρά θαλάσσια ζώα κι ο κατάλογος των εγκλημάτων κατά της φύσης, δεν έχει τέλος. Η #Έρευνα στο #eftalivegr, ασχολείται με το μεγάλο μύθο #πλαστική_σακούλα και #περιβαλλοντικό_τέλος…
Όλα αυτά αποτελούν τη σκληρή πραγματικότητα στην #Ελλάδα, πραγματικότητα με μελανά χρώματα, που επικρατεί εξαιτίας της σοβαρής περιβαλλοντικής ρύπανσης και της έλλειψης ουσιαστικών μέτρων από την πολιτεία ώστε να καταπολεμηθεί αυτή η μάστιγα. Τα πλαστικά είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα της εποχής μας και η αλόγιστη χρήση τους θεωρείται ένα περιβαλλοντικό έγκλημα δίχως τέλος. Το χειρότερο είδος αποτελούν οι πλαστικές σακούλες που όλοι χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητά μας και μάλιστα έχουν γίνει τόσο απαραίτητες που θεωρούμε πολύ φυσική τη χρήση τους σε κάθε μορφή αγοράς μας αλλά και της ευρύτερης ζωής μας…
Στην #Ευρώπη πολλές χώρες έχουν λάβει αυστηρά μέτρα καταπολέμησης των πλαστικών σακούλων με εντυπωσιακά αποτελέσματα στη μείωση της χρήσης τους. Στην Ελλάδα μέχρι σήμερα υπάρχει ένα θολό πλαίσιο για αυτό το θέμα με αποτέλεσμα η πλαστική σακούλα να συνεχίζει να χρησιμοποιείται και κάποιοι να κερδίζουν από αυτό, όπως φαίνεται με βάση ορισμένα στοιχεία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ορίσει μια ενιαία Ευρωπαϊκή Περιβαλλοντική Πολιτική από το 1972 και βασίζεται στις αρχές της προφύλαξης, της πρόληψης και της επανόρθωσης των καταστροφών του περιβάλλοντος στην πηγή και στην αρχή “ο ρυπαίνων πληρώνει”.
Η νομοθεσία στην Ελλάδα από το 2017-2021
Στην Ελλάδα άρχισαν να ισχύουν μέτρα στη χρήση της πλαστικής σακούλας μεταφοράς το 2017, σαφώς με καθυστέρηση στην ευρωπαϊκή οδηγία 720/2015 που οι περισσότερες χώρες είχαν συμμορφωθεί. Η χρέωση της λεπτής πλαστικής σακούλας (Περιβαλλοντικό Τέλος) άρχισε να ισχύει για τους καταναλωτές από 1 Ιανουαρίου 2018 και η τιμή ορίσθηκε στα 3 λεπτά το τεμάχιο. Το 2019 η τιμή αυξήθηκε στα 7 λεπτά του ευρώ. Από 1 Ιανουαρίου 2021, το περιβαλλοντικό τέλος ορίζεται στα 7 λεπτά ανά τεμάχιο πλαστικής σακούλας +24% ΦΠΑ, δηλαδή 0.09€.
Το περιβαλλοντικό τέλος που επιβάλλεται σε όλες τις πλαστικές σακούλες, έχει ανταποδοτικό χαρακτήρα. Τα έσοδα από τα περιβαλλοντικά τέλη αποτελούν δημόσιο έσοδο το οποίο εισπράττεται από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) και αποδίδεται υπέρ του ΕΟΑΝ (Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης). Τα έσοδα χρηματοδοτούν δράσεις προώθησης, δωρεάν διάθεσης στον καταναλωτή και εν γένει προώθησης των επαναχρησιμοποιήσιμων σακουλών/τσαντών μεταφοράς και των βιοαποδομήσιμων και λιπασματοποιήσιμων πλαστικών σακουλών μεταφοράς.
Το μεγάλο κενό στη νομοθεσία και το κόλπο των super markets
Από το 2018 που άρχισε να ισχύει το περιβαλλοντικό τέλος υπήρχε ένα “παραθυράκι” στο νόμο που τα super markets εκμεταλλεύτηκαν με τρόπο που φυσικά αύξησε τα έσοδά τους. Ο νόμος έλεγε πως θα χρεώνονται στον καταναλωτή οι λεπτές πλαστικές σακούλες κάτω των 50mm, ενώ θα διατίθενται δωρεάν στους πολίτες μόνο επαναχρησιμοποιούμενες σακούλες.
Έτσι ο καταναλωτής πήγαινε για αγορές και αντί να βρει στο ταμείο επαναχρησιμοποιούμενες τσάντες, έβρισκε κλασσικές πλαστικές σε μεγαλύτερο πάχος των 50mm, που τα super markets βάφτιζαν ως επαναχρησιμοποιούμενες, και μάλιστα τις πλήρωνε με περιβαλλοντικό τέλος όπως μέχρι τότε πλήρωνε τις λεπτές πλαστικές σακούλες. Διπλό το κακό καθώς οι επαναχρησιμοποιούμενες μολύνουν περισσότερο το περιβάλλον αλλά και τα ταμεία των super έβαζαν στη τσέπη τα χρήματα από την χρέωση του περιβαλλοντικού τέλους γιατί στο κράτος φαινόταν ότι δεν διέθεταν πια λεπτές πλαστικές σακούλες άρα δεν δήλωναν και εισροή χρημάτων από αυτές.
Ακολουθούν λεπτομέρειες του νόμου από την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως
ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 10
Αυγούστου 2017 ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Αρ. Φύλλου 2812
Άρθρο 3Α Προσδιορισμός – είσπραξη και απόδοση του περιβαλλοντικού τέλους: 1) Προσδιορισμός της ανταποδοτικότητας και του ύφους του περιβαλλοντικού τέλους.
1.1. Το περιβαλλοντικό τέλος που επιβάλλεται στις λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς σύμφωνα με την παράγραφο 1(α) του άρθρου 3, έχει ανταποδοτικό χαρακτήρα.
Άρθρο 4 Υποχρεώσεις εμπόρων: Από την 1η Ιανουαρίου 2018, οι έμποροι όπως ορίζονται στην παράγραφο 1(ι) του άρθρου 2, υποχρεούνται να τηρούν τις ακόλουθες απαιτήσεις: 1) Οι έμποροι των υπεραγορών τροφίμων ή «Σούπερ Μάρκετ», όπως αυτές ορίζονται στο άρθρο 44 της Υγειονομικής Διάταξης Α1β 8577/1983, υποχρεούνται: α) να παρέχουν τη δυνατότητα στους καταναλωτές να εφοδιάζονται στο ταμείο των σημείων πώλησης εμπορευμάτων ή προϊόντων, επαναχρησιμοποιήσιμες σακούλες/τσάντες μεταφοράς και να τις τοποθετούν σε εμφανές στους καταναλωτές και προσιτό σημείο.
Αλλαγή του νόμου από 1/1/2021
Από το 2018 μέχρι το 2021, σχεδόν τρία χρόνια, το κράτος έχασε εκατομμύρια, αν αναλογιστούμε το πλήθος του κόσμου που χρεώθηκε 9 λεπτά του ευρώ για κάθε σακούλα σε κάθε super market της χώρας. Αυτά όπως φαίνεται ήταν καθαρά έσοδα στα ταμεία των υπεραγορών. Άγνωστο πως ξεκίνησαν οι φήμες, το θέμα γιγαντώθηκε από οικολογικές οργανώσεις και τέθηκε επιτέλους στο υπουργείο ώστε να βρει μια λύση. Η λύση ήταν η τροποποίηση του νόμου ΚΥΑ 180036/952/2017 που χρέωνε τις λεπτές πλαστικές σακούλες με τον νόμο Ε126087.4682/30.12.2020 που οριστικοποιούσε τη χρέωση σε όλες τις πλαστικές σακούλες μεταφοράς. Με τον τρόπο αυτό χρέωνε και τις σακούλες που οι υπεραγορές βάφτιζαν επαναχρησιμοποιούμενες ενώ στην ουσία ήταν απλές πλαστικές τσάντες με
μεγαλύτερο πάχος.
Τα έσοδα από το περιβαλλοντικό τέλος
Ο ΕΟΑΝ (Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης) έχει εκδώσει επίσημα στοιχεία για τα έσοδα από το περιβαλλοντικό τέλος που συνολικά για τα έτη 2018-2020 ανέρχονται στα 19.723.017,53 ευρώ. Διόλου ακαταφρόνητο ποσό και αν σκεφτούμε πόσα άλλα εκατομμύρια θα υπήρχαν αν τα super markets δεν τα έβαζαν στα ταμεία τους, τότε θα μιλούσαμε για ένα οικονομικό θαύμα μόνο από την χρήση των πλαστικών σακουλών.
Αναλυτικά τα οικονομικά στοιχεία:
Στους Πίνακες 3Α και 3Β που ακολουθούν παρατίθενται αντίστοιχα οι βεβαιωμένες εισπράξεις από τις πλαστικές σακούλες μεταφοράς, όπως διαβιβάστηκαν στον ΕΟΑΝ από την ΑΑΔΕ, καθώς και οι αποφορολογημένες εισπράξεις, όπως κατατέθηκαν στο λογαριασμό του ΕΟΑΝ από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους (ΓΛΚ). Οι εισπράξεις επιβεβαιώθηκαν από τη Διεύθυνση Διοικητικών και Οικονομικών Υπηρεσιών του ΕΟΑΝ. Οι συνολικές εισπράξεις και καταθέσεις υπέρ ΕΟΑΝ υπολογίζονται από τον 4ο/2018, καθώς «κάθε έμπορος, ο οποίος διαθέτει στον καταναλωτή λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς, υποχρεούται ανά τρίμηνο, την τελευταία ημέρα του επόμενου μήνα και για πρώτη φορά στις 30 Απριλίου 2018, να υποβάλλει στην ΑΑΔΕ δήλωση απόδοσης του περιβαλλοντικού τέλους» (παρ.2.1β αρ. 3Α ΚΥΑ 180036/952/10.8.2017). Τα στοιχεία του Πίνακα 3Α διαβιβάστηκαν στον ΕΟΑΝ κατόπιν αιτήματός του από την ΑΑΔΕ στις 24.6.2020 και κατόπιν περαιτέρω αιτήματος διευκρινίσεων από τον Οργανισμό επαναδιαβιβάστηκαν στις 22.9.2020.
Εξαιρέσεις που δεν υπόκεινται περιβαλλοντικό τέλος
Όπως βλέπουμε από την ελληνική νομοθεσία, υπάρχουν κενά που δημιουργούν ασάφεια στον κόσμο γύρω από τη χρήση της πλαστικής σακούλας με αποτέλεσμα να μην λύνεται το πρόβλημα αλλά ούτε και να περιορίζεται. Τη στιγμή που υπόκεινται στο περιβαλλοντικό τέλος κάποιες σακούλες από κάποια σημεία πώλησης και άλλες σακούλες από άλλα σημεία πώλησης δεν εμπίπτουν στο τέλος, τι σημαίνει; Ότι κυκλοφορούν στην αγορά πλαστικές συσκευασίες μεταφοράς οικολογικές και άλλες που δεν είναι οικολογικές; Ο νόμος δεν είναι σαφής. Για να λειτουργήσει το μέτρο αν όχι σε οριζόντια βάση καταργώντας εντελώς τις πλαστικές σακούλες, θα πρέπει να διασαφηνιστούν ορισμένα θέματα:
1ον – Να υπόκεινται σε περιβαλλοντικό τέλος όλες οι πλαστικές συσκευασίες μεταφοράς που δεν είναι “οικολογικές”
2 ον – Όλα τα σημεία πώλησης προϊόντων να διαθέτουν “οικολογικές σακούλες” και μόνο
3 ον – Να γίνει καθολική χρήση “οικολογικών σακουλών” για κάθε προϊόν που αγοράζουμε
Είναι πολλά τα θολά σημεία στο νόμο όπως επίσης το γιατί δεν γίνεται μια καθολική χρήση εναλλακτικών συσκευασιών μεταφοράς για ΚΑΘΕ προϊόν που θα αγοράζουμε στη καθημερινότητά μας. Γιατί να υπάρχει περιορισμός μόνο σε προϊόντα τροφίμων και ποτών; Πλαστική σακούλα χρησιμοποιούμε και για να αγοράσουμε ένα βιβλίο, ένα ηλεκτρονικό μηχάνημα και πολλά ακόμα.
Εξαιρέσεις από το περιβαλλοντικό τέλος όπως ορίζει η νομοθεσία:
α) οι λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς οι οποίες χαρακτηρίζονται ως βιοαποδομήσιμες (ή βιοαποικοδομήσιμες) / λιπασματοποίησιμες σύμφωνα με το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ 13432 (ΣΗΜ. οι σακούλες αυτές μπορούν να χρεώνονται) β) οι λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς που διατίθενται μέσω του υπαίθριου εμπορίου και των περιπτέρων, γ) Οι πλαστικές συσκευασίες οι οποίες προορίζονται να πληρούνται από το προσωπικό των επιχειρήσεων λιανικής πώλησης τροφίμων και ποτών, χρησιμοποιούμενες για λόγους υγιεινής και ασφάλειας, ως πρωτογενείς συσκευασίες χύδην τροφίμων. Ενδεικτικά παραδείγματα τέτοιων συσκευασιών είναι οι πλαστικές συσκευασίες που χρησιμοποιούνται στα τμήματα κοπής τυριών, αλλαντικών, κρέατος, ιχθύων και θαλασσινών, καθώς και οι πλαστικές συσκευασίες που τοποθετούνται τα αλίπαστα. (ΥΠΕΝ Ε126087.4682/30.12.2020)
Η λύση θα έρθει με ευρωπαϊκό… μαστίγιο
Μετά από την έρευνα του #eftalivegr, γίνεται αντιληπτό πως άμεσα οφείλει τόσο το κράτος με το ελεγκτικό όργανο του ΕΟΑΝ (Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης) όσο και το ίδιο το Υπουργείο με αυστηροποίηση της νομοθεσίας, να σταματήσει τις παράνομες πρακτικές των σούπερ μάρκετς και άλλων μεγάλων καταστημάτων που ενώ εισπράττουν το περιβαλλοντικό τέλος της πλαστικής «χοντρής» σακούλας, δεν το αποδίδουν με την σειρά τους στον ΕΟΑΝ και το κράτος. Το υπουργείο Περιβάλλοντος οφείλει να θέσει σε λειτουργία τη σχετική διάταξη του πολυνομοσχεδίου που έχει ήδη παρουσιαστεί μέσα στο 2020 στο Υπουργικό Συμβούλιο και ομόφωνα έχει ψηφιστεί να ισχύει ως νόμος του κράτους.
[…] […]