Ένα από τα πολλά βροχερά πρωϊνά του φετινού Δεκέμβρη δώσαμε το ραντεβού μας, στο «στέκι», όπως μου το’ πε ακριβώς, πλάι στο Οκτάγωνο, λίγο κάτω από την πλατεία Ναυαρίνου, για να μιλήσουμε για όλα για τη ζωή της και για το «Γλυφό Νερό», την πρώτη της εκδομένη απόπειρα στη γραφή.
Έφτασα νωρίτερα και την περίμενα, με την αγωνία του μαθητή που περιμένει τον Δάσκαλο να εμφανιστεί στην τάξη, για να διακρίνει απ’ το βλέμμα του τη διάθεση. Μία εκπαιδευτικός, με θητεία τόσων ετών στη Δημόσια εκπαίδευση, σκεπτόμουν μάλλον με συγκρατημένα απόμακρη διάθεση θα σταθεί εμπρός σ’ ένα «άνοιγμα» της προσωπικότητας και της γραφής της. Δεν ήθελε πολύ για τη διάψευση… Σε λιγάκι, ένα πλάσμα με γλυκιά, καθαρή φυσιογνωμία, ένας άνθρωπος, με την αρχοντιά και τη στόφα των γυναικών από περασμένες δεκαετίες της πόλης καθόταν απέναντί μου. Η κυρία Αθηνά Παπανικολάου, με τους πολύτιμους τίτλους, της μητέρας, της εκπαιδευτικού και της συγγραφέως (είχε δεχτεί την πρόσκληση για την κουβέντα μας) ήταν εκεί, για να μου μιλήσει για όσα έπλασαν και καθόρισαν αυτόν τον «όμορφο» άνθρωπο που είχα μπροστά μου.
#eftalivegr: Είστε από την Κοζάνη, εγκατεστημένη όμως πολλά χρόνια στη Θεσσαλονίκη. Την αισθάνεστε πόλη σας; Θα λέγατε ότι είστε παιδί της;
Αθηνά Παπανικολάου: Την ονομάζω «πόλη μου», βρίσκομαι εδώ 30 χρόνια, ζω και μεγάλωσα τα παιδιά μου εδώ, παρά το γεγονός ενός μικρού διαλείμματος για μία 4ετία περίπου, οπότε και επέστρεψα στον γενέθλιο τόπο μου, το Βόϊο, στην επαρχία της Κοζάνης, για να υπηρετήσω εκεί. Ωστόσο, το μεγαλύτερο ως τώρα μέρος της ζωής μου είναι εδώ, με τις ρίζες, όμως, και τους δεσμούς με τον τόπο μου να είναι πολύ ισχυροί, με έχουν καθορίσει ως άνθρωπο και συγγραφικά. Η Θεσσαλονίκη είναι η πόλη μου πια, θα πει με λιγάκι «σπασμένη» φωνή, φορτισμένη.
#eftalivegr: Η μετεγκατάσταση ήταν για σας δύσκολη υπόθεση; Μια γειτονιά προσφυγική έτσι κι αλλιώς, οι 40 Εκκλησιές, όπου ζείτε, αισθανθήκατε ότι σας καλοδέχτηκε;
Αθηνά Παπανικολάου: Δεν ένιωσα ποτέ καμία απόρριψη! Οι 40 Εκκλησιές, μια προσφυγογειτονιά μικρή που διατηρεί ακόμη τα χαρακτηριστικά και την ομορφιά της παραδοσιακής γειτονιάς, παρ’ ότι έχει επεκταθεί πολύ, από το ΄80 που εγκαταστάθηκα εγώ εδώ. Έχει ακόμη τα χαρακτηριστικά «του χωριού», με τα θετικά και τ’ αρνητικά που αυτό συνεπάγεται. Με περισσότερα τα καλά απ’ όσα έχει το κέντρο, για παράδειγμα, της πόλης. Ναι, με καλοδέχτηκαν οι άνθρωποι εδώ, οι γείτονές μου, οι φίλοι μου, πλέον.
#eftalivegr: Είναι μια γειτονιά -επειδή κι εγώ ζω εκεί- αρκετά επηρεασμένη από τα Εκκλησιαστικά/Θρησκευτικά πράγματα της περιοχής, με περιστατικά έως και παρεμβατικά, πολλές φορές. Ποια είναι η δική σας αίσθηση;
Αθηνά Παπανικολάου: Έχετε δίκιο! Υπάρχει αυτό! Το έχω νιώσει κυρίως από κουβέντες που έχω κάνει, γιατί για να πω την αλήθεια, διότι δεν είμαι άνθρωπος της Εκκλησίας, αλλά πράγματι μέσα από συζητήσεις με γείτονες/συνοικιώτες έχω καταλάβει ότι υπάρχει έντονη παρεμβατική νοοτροπία της Εκκλησίας, σε πολλά ζητήματα.
#eftalivegr: Η παρεμβατική αυτή λειτουργία της Εκκλησίας θεωρείτε ότι επηρεάζει συμπεριφορές και νοοτροπίες ζωτικές, κοινωνικές ή όλο αυτό είναι καθαρά ζήτημα προσωπικής διαχείρισης καθενός;
Αθηνά Παπανικολάου: Χμ, Φυσικά. Είναι σαφέστατα ζήτημα του πώς ο καθένας διαχειρίζεται τέτοιου είδους συμπεριφορές, όπως επίσης σε τι κύκλο επιδιώκει να βρίσκεται ή είναι ήδη ενταγμένος. Οι δικοί μου άνθρωποι βρίσκονται συνειδητά έξω απ’ όλο αυτό το κλίμα. Το οσμιζόμαστε, το ακούμε αλλά επιλέγουμε να μην έχουμε καμία σχέση με αυτό. Από φιλοσοφία και από στάση ζωής. Μιλάμε, εξάλλου για τελείως διαφορετική κοσμοθεωρία! Παρ’ όλ’ αυτά, μένοντας σε αυτό, θα ήθελα να τονίσω ότι οι 40 Εκκλησιές, παρά το δύσκολο αυτό χαρακτηριστικό που συζητούμε, είναι μια γειτονιά η οποία ανέκαθεν φιλοξενούσε ξένους, φοιτητές από άλλες χώρες, από τα προγράμματα Erasmus ή ακόμη ξένους που από επιλογή βρίσκονταν στην πόλη, Ευρωπαίους, Αφρικανούς κι αυτό πάντοτε της έδινε άλλη αίγλη. Ας μην ξεχνούμε ότι βρισκόμαστε πλάι στο Πανεπιστήμιο και στις Φοιτητικές Εστίες, πολύ κοντά στο Ιστορικό Κέντρο, είμαστε –όπως λέμε- κέντρο απόκεντρο, οπότε ήμασταν πάντοτε μια γειτονιά με εύκολη πρόσβαση στη ζωή της πόλης, την πολιτιστική, την κοινωνική, την πολιτική. Ισορρόπησε λιγάκι έτσι, θεωρώ, η άλλη, η προβληματική πλευρά που συζητήσαμε.
#eftalivegr: Είστε Φιλόλογος, με θητεία πολλών ετών στη Δημόσια Εκπαίδευση. Πώς κρίνετε την πορεία των πραγμάτων στα χρόνια; Αγαπάμε, ως χώρα, την Παιδεία; Ποντάρουμε σ΄ αυτήν ως βασικό πυλώνα κοινωνικής συνοχής ή κερδίζουν ολοένα έδαφος οι διακρίσεις, οι στιγματισμοί, οι διαχωρισμοί;
Αθηνά Παπανικολάου: Ξεκινώντας, θα σας πω ότι ανήκω στους ανθρώπους εκείνους που δεν εγκατέλειψαν ποτέ το σχολείο, από μαθήτρια και ύστερα φοιτήτρια ξαναβρέθηκα μέσα στο σχολείο ως διδάσκουσα πια. Μπορώ με βεβαιότητα να πω ότι ήμουν από τους τυχερούς που διορίστηκαν αμέσως. Ανήκω σε γενιά εκπαιδευτικών που ξέραμε ότι θα βρούμε αμέσως δουλειά και μάλιστα με σχέση μονιμότητας, πράγμα που έπαιξε τεράστιο ρόλο στην πορεία μας. Γνωρίζαμε ότι κάνοντας αυτό που σπουδάσαμε και αγαπάμε, θα βιοποριζόμαστε και θα έχουμε την άνεση να δώσουμε σώμα και ψυχή, δίχως την ταλαιπωρία που υφίστανται σήμερα οι νεότερες γενιές εκπαιδευτικών. Αυτή η αδιανόητη πραγματικότητα! Η αλλαγή τόπου κάθε χρόνο, μαζί με την αγωνία της πρόσληψης ή μη, αυτή η τεράστια δυσκολία της αναμονής και της γνώσης ότι χρειάζεται να διακτινίζεσαι από τον Έβρο ως τη Γαύδο κι από τη Φλώρινα ως την Κρήτη, γεγονός που έχει τρομερές επιπτώσεις, φυσικά. Όχι ότι οι εκπαιδευτικοί δε δουλεύουν με πάθος και με όραμα, παρά τη συνθήκη αυτή, αλλά δυστυχώς δεν μπορούν να ριζώσουν σ΄ έναν τόπο, να δεθούν με τους ανθρώπους, με τα παιδιά, να ζήσουν μαζί τους, τις ιδιαιτερότητες, τις παραδόσεις τους, τις συνήθειές τους, τη φιλοσοφία τους. Εκεί που πηγαίνουν να στήσουν τη ζωή τους, εκεί πρέπει ξανά να γεμίσουν βαλίτσες. Αυτό, για ‘μένα, δεν είναι απλά κακό, είναι εγκληματικό! Καταστρέφει τη ζωή των εκπαιδευτικών, των μαθητών κι έτσι ολόκληρη την κοινωνία. Επομένως, από την άποψη των εργασιακών σχέσεων είναι πολύ χειρότερα, πλέον, τα πράγματα, απ’ όταν ξεκινήσαμε εμείς. Τότε, έλεγαν πολλοί που ήθελαν να χτυπήσουν τη μονιμότηταα ότι ήταν ένας ανασταλτικός παράγοντας για δημιουργία. Κάθε άλλο! Ίσα ίσα που ήταν κίνητρο! Όταν είσαι εκεί, δημιουργείς δεσμούς και ισχυρούς δεσμούς. Ενώ όταν ξέρεις ότι θα φύγεις σε λίγους μήνες, όσα και έχεις την όρεξη να χτίσεις, δε σου το επιτρέπουν!
Τώρα, σχετικά με την υποδοχή του διαφορετικού και της ιδιαιτερότητας, νομίζω ότι έχουν γίνει θετικά βήματα κι αυτό οφείλεται στη στροφή της εκπαίδευσης προς την κοινωνία, μη μπορώντας να γίνει και αλλιώς πλέον. Η εκπαίδευση πάντα ήταν πυλώνας, πάντοτε η κοινωνία έστρεφε τα παιδιά της προς την εκπαίδευση, είναι ένα από τα χαρακτηριστικά της ελληνικής κοινωνίας αυτό, γι’ αυτό και πάντοτε υπήρχε υψηλή ζήτηση για τα Α. Ε. Ι. Το έβλεπαν οι άνθρωποι ως πνευματικοί καλλιέργεια και το επεδίωκαν; Όχι τόσο! Τις περισσότερες φορές ήταν διαφυγή από άλλες καταστάσεις. Από την αγροτική εργασία, από τις αιώνιες πληγές της εργατικής τάξης που ζούσε άσχημα κι ήταν όλο αυτό συνολική φιλοσοφία του συστήματος. Μέσα σε αυτό βρήκαν άλλωστε και πρόσφορο έδαφος για να δράσουν άνθρωποι προβληματικοί, με γνώμονα τις διακρίσεις, διαιωνίζοντας αυτό το προβληματικό κομμάτι μέσα στην εκπαιδευτική διαδικασία. Το μότο που κυριάρχησε για δεκαετίες και εξακολουθεί σε μεγάλο βαθμό, ενώ δεν υπήρξε ποτέ σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ήταν «το παιδί μου να σπουδάσει»! Όχι για την καλλιέργεια του μυαλού τόσο, όσο για τη διέξοδο που η συνθήκη των σπουδών πρόσφερε στον νέο που έπρεπε να ξεφύγει από τη στυγνή βιοπάλη. Πολλές έρευνες της κοινωνιολογίας της εκπαίδευσης, ξέρετε, μαρτυρούν αυτό το χαρακτηριστικό της, ως μέσου κοινωνικής ανόδου, μίας ώθησης «προς τα επάνω» για τους ανθρώπους που τα δεδομένα της ζωής τους ήταν εξαρχής περιοριστικά. Ας μη λησμονούμε ότι η ελληνική κοινωνία ήταν μια κοινωνία φτωχή, με πολέμους στις πλάτες της, με τη μετανάστευση και την προσφυγιά βαθιά ριζωμένα στο DNA των ανθρώπων, έτσι που έβλεπε ότι η κοινωνική αποδοχή, το κύρος, το status, ήταν συνυφασμένα με τα πτυχία, ακόμη κι η οικονομική ευμάρεια είχε να κάνει μ’ αυτό. Στην πραγματικότητα ο μέσος άνθρωπος καταλάβαινε ότι ο μόνος τρόπος να προχωρήσει μπροστά στη ζωή ήταν μέσω της εκπαίδευσης. Αν, λοιπόν, το δούμε από αυτή τη σκοπιά, μπορούμε να πούμε ότι είναι ένα στοιχείο θετικό, διότι κάθε ημέρα μέσα στην εκπαίδευση, μέσα σε κάποιο εκπαιδευτικό ίδρυμα είναι μαι μοναδική ημέρα γνώσης κι εμπειρίας η οποία δεν ανταλλάσσεται. Ακόμη και μια άσχημη εκπαιδευτική ημέρα, για δάσκαλο ή για μαθητή είναι μία κερδισμένη ημέρα. Γι’ αυτό μιλούμε για ένα διαρκές σχολείο, όχι μόνο μέσα στην αίθουσα αλλά στην καθημερινή συναναστροφή, στον συγχρωτισμό, στον διάλογο. Το κλίμα, το πνεύμα που επικρατεί είναι το κέρδος.
#eftalivegr: Ανθρωπισμός και πνευματική καλλιέργεια ή στείρα εξειδίκευση και τεχνοκρατισμός, επειδή αυτό βοηθά εκεί έξω στο ανελέητο κυνήγι στην αγορά εργασίας;
Αθηνά Παπανικολάου: Νομίζω ότι πρέπει και μπορούν να συνυπάρχουν και τα δύο, όμως οι ανθρωπιστικές επιστήμες δέχονται μεγάλο πλήγμα, όχι εγχώρια μόνο αλλά παγκόσμια. Όλη η δράση του ανθρώπου έχει στραφεί προς την τεχνοκρατική επιλογή, προς την οικονομία, με κυρίαρχο πλέον τον homo economicus, αλλά είναι ένας στεγνός άνθρωπος ο οποίος αθροιστικά δημιουργεί μια στεγνή κοινωνία και τα αποτελέσματα ήδη τα βιώνουμε. Το πλήγμα είναι τεράστιο! Επικεντρωνόμαστε στην ύλη και πάμε ενάντια στον άνθρωπο, στη φύση του. Ο άνθρωπος δεν είναι οικονομία, χρήμα! Ο άνθρωπος είναι σκέψη, είναι ψυχή, είναι πολιτισμός. Είναι ανάγκη να το δούμε ολιστικά και πάλι. Δε λέω ότι σήμερα θα μπορούμε να έχουμε -πιθανόν και να υπάρχει- ο homo universalis της Αναγέννησης ή κάποιας άλλης εποχής, γιατί η εξειδίκευση έχει εισρεύσει σε όλους τους τομείς, όμως κι εκεί φαίνεται ότι χρειαζόμαστε απολύτως, τον Άνθρωπο να υπάρχει μέσα στον επιστήμονα, τον τεχνοκράτη, μέσα στον τεχνικό, τον τεχνίτη ή τον αγρότη!
#eftalivegr: Δημοσιεύετε κείμενά σας σε (διάφορα) portals της πόλης αλλά και στην προσωπική σας σελίδα στα social media. Ήταν πάντοτε ανάγκη η γραφή, ακόμη και τα χρόνια της εκπαίδευσης, όταν βρισκόσασταν μέσα στα σχολεία;
Αθηνά Παπανικολάου Ναι. Είναι εσωτερική ανάγκη, βεβαιότατα. Ανάγκη έκφρασης και φωνής. Άλλοι, σαφώς έχουν άλλους τρόπους έκφρασης! Το γεγονός ότι ήμουν και δασκάλα λειτούργησε ενθαρρυντικά!
#eftalivegr: Ωραία! Αφουγκράζομαι, δηλαδή, την κοινωνία και γράφω ή αυτό ενέχει τον κίνδυνο της υποκειμενικότητας ως προς την ερμηνεία των πραγμάτων γύρω μας; Πιστεύετε ότι μόνο με τη στροφή προς την κοινωνία μπορεί να γίνει;
Αθηνά Παπανικολάου: Πιστεύω κατηγορηματικά ότι μόνο έτσι μπορεί να συμβεί! Ακόμη και στην Ιστορία, εγώ δεν πιστεύω ότι μπορεί να υπάρχει αντικειμενικότητα, στην επιστήμη της Ιστορίας, εννοώ. Αφουγκράζεται κανείς αυτά που θέλει να δει και τα βλέπει. Αλλιώς τα παραβλέπει! Στέκεται δηλαδή ο καθένας σε αυτά που έχει ανάγκη να ερμηνεύσει και επιλέγει ύστερα τον τρόπο με τον οποίο θα εκφραστεί. Όλη η διαδικασία είναι μια επέκταση της σκέψης, της φιλοσοφίας, της κοσμοθεωρίας καθενός. Για να το πω με παράδειγμα, να δανειστώ τα λόγια του Κορτάσαρ, που διάβαζα πρόσφατα, ο οποίος έδινε μαθήματα λογοτεχνίας το ΄80 -ακριβώς την εποχή που ήμουν κι εγώ φοιτήτρια- στο Barcley της Καλιφόρνια κι έλεγε ότι η γραφή μου πέρασε από τρία στάδια: Ήμουν σ’ έναν κύκλο φοιτητών στο Μπουένος Άϊρες, τη δεκαετία του ΄30 οι οποίοι ασχολούνταν μόνο με τον Αισθητισμό, δηλαδή η λογοτεχνία για τη λογοτεχνία, η λέξη για τη λέξη, καμία καλλιέργεια. Κάποια στιγμή ξέφυγα, έλεγε, απ’ αυτό όταν ξεκίνησαν τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα, Β.Π. Πόλεμος, πράγματα που σ’ επηρεάζουν κι ας βρίσκεσαι μακριά απ’ τα μέτωπα και τότε άρχισα να γράφω για τα Υπαρξιακά ζητήματα, δηλαδή η τέχνη μου έγινε προσωπική, μεταφυσική κι όταν περπάτησα μια μέρα στον δρόμο… – Αχ, ο δρόμος, ξέρετε, μας δίνει πάντα το πιο πλούσιο υλικό, το υλικό του ανθρώπου, το κοινωνικό.
Ταυτίστηκα με όλη τη διαδρομή του, την πορεία προς τη σκέψη και τελικά τη γραφή. Έτσι, θεωρώ, ότι μπαίνουμε ουσιαστικά στην κοινωνική πραγματικότητα, στο συλλογικό, στο «εμείς» και γράφουμε γι’ αυτό. Κάθε γραφή θέλω να εκφράζει αυτό το «εμείς» όπου μέσα διυλίζεται, βέβαια και το «εγώ». Πώς ζούμε, πώς περπατούμε, πώς πορευόμαστε, πώς βλέπουμε αυτή την πόλη, τι ακριβώς νιώθουμε για όσα συμβαίνουν γύρω μας. Η λογοτεχνία δεν είναι ακριβώς καθρέφτης που αντανακλά την κοινωνία, αλλά είναι το μέσο για να πεις πράγματα που διαφορετικά θα έμεναν ανείπωτα. Η γραφή είναι μονόδρομος για να ειπωθούν τα δύσκολα κι έτσι είναι μια λύτρωση. Ανοίγει τη δίοδο να βγει από μέσα το ποτάμι, αλλιώς θα φράξει κάποια στιγμή και ο τόπος θα πλημμυρίσει. Είναι η φωνή μου! Βέβαια, προσπαθώ να μπω και στις φωνές των άλλων, όχι απλά να τις αναπαραστήσω, να γίνω, ίσως, η άλλη τους φωνή.
Αλεξάνδρα Σταμούλη | Oι Έλληνες δεν είμαστε από τα πιο ήσυχα παιδιά…
#eftalivegr: Είναι, επομένως, τα κείμενά σας θέσεις μαζί με διαμαρτυρία. Είναι τόλμημα και σαφής θέση, για παράδειγμα που τιτλοφορήσατε ένα από τα κείμενα με το όνομα της Μάγδας Φύσσα, της εμβληματικής αυτής φυσιογνωμίας;
Αθηνά Παπανικολάου: Σαφέστατα, δίνεται το στίγμα κι είναι, νομίζω, αυτή μια έντιμη στάση. Για μένα είναι ζήτημα θεμελιακής αρχής να δίνει κανείς με σαφήνεια το στίγμα του και πιστεύω, κι ας μην παρεξηγηθώ, ότι είναι και ζήτημα αξιοπρέπειας της γραφής, μιας ειλικρινούς έκφρασης. Να ανοίγει κανείς το βιβλίο και να ξέρει ποιον έχει απέναντί του. Μπορεί να του αρέσει ή να μην του αρέσει, να συμφωνεί ιδεολογικά ή να διαφωνεί με τον συγγραφέα ή ακόμη λογοτεχνικά να μην το βρίσκει ενδιαφέρον, θεμιτό και αυτό. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, θα ξέρει με τι έχει να κάνει.
#eftalivegr: Σε αυτό το κομβικό σημείο της κουβέντας μας, ο βαθιά καλλιεργημένος άνθρωπος- γι’ αυτό και τόσο ταπεινός- με περίσκεψη και γνώση θα πει τελικά…
Αθηνά Παπανικολάου: Δε νιώθω συγγραφέας. Όσες φορές μπαίνει αυτός ο τίτλος αισθάνομαι πολύ άσχημα, γιατί συγγραφέας είναι εκείνος που έχει πονέσει πάνω από πολλές γραφές κι όχι κάποιος ο οποίος έχει εκδώσει ένα μοναδικό πράγμα. Είναι πολύ αμήχανη η στιγμή που πρέπει, σε κάποια εκδήλωση για παράδειγμα, να μπει και ο τίτλος συγγραφέας πλάι σ’ εκείνον της εκπαιδευτικού. Είναι περίεργο και μάλιστα άσχημα περίεργο! Αλλά υπερασπίζομαι τις γραφές μου! Γιατί είναι θέσεις και στάση ζωής.
#eftalivegr: Κάτι πιο ατμοσφαιρικό αλλά με σαφή θέση και αυτό: Οι τίτλοι «Χαλβάς σιμιγδαλένιος» και «η θεία Βικτώρια» φέρνουν στο νου εικόνες, μυρωδιές ενός τόπου με την παλιότερη αρχοντιά, της πόλης ή της υπαίθρου. Τα πράγματα τότε μετρούσαν διαφορετικά; Ακόμη και τα πιο «μικρά»; Ήταν σύμβολα ατμόσφαιρας και συναισθήματος;
Αθηνά Παπανικολάου: Υπήρχε μεγαλύτερη επαφή με τις δημιουργίες των χεριών, αναμφισβήτητα και καθετί που διακοσμούσε τη ζωή μας ξέραμε ότι ήταν χειροποίητο και είχε άλλη αξία. Ήταν φτιαγμένο με μεράκι και αγάπη από χέρια δικών μας ανθρώπων. Τώρα είναι όλα αγορασμένα! Πώς να κουβαλούν συναίσθημα;
#eftalivegr: Είναι όλα πιο πεζά; Στον δικό σας νου συνδέονται με μια αίσθηση ονειροπόλησης που φέρει ο ρομαντισμός μιας παλιότερης εποχής;
Αθηνά Παπανικολάου: Δεν εξιδανικεύω, σε καμία περίπτωση, τη ζωή στην ύπαιθρο. Είναι μια ζωή πολύ δύσκολη. Αλλά ευτυχίσαμε να ζήσουμε, την αυτάρκεια της αγροτικής ζωής και της κοινότητας και της επαφής με τους ανθρώπους μέσα σε αυτή τη συνθήκη. Όλα τα οικιακά δημιουργήματα που γεμίζουν με ομορφιά ένα σπιτικό! Σήμερα έρχονται όλα ως αγορασμένα προϊόντα, ως καταναλωτικά αγαθά, όχι ως δημιουργήματα. Οπότε χάνεται το ατμοσφαιρικό, το νοσταλγικό που φέρει καθετί γνήσιο, χειροποίητο, αυθεντικό και συνδεδεμένο άρρηκτα με κύκλους ζωής. Το απλό είναι αυτό που φέρει τα γνήσια συναισθήματα, ενώ το περίπλοκο είναι συνήθως κενό. Περιορίζεται στο «φαίνεσθαι»! Το περίπλοκο δεν μπορεί να είναι ρομαντικό!
Έτσι, με τη γλυκιά αίσθηση της νοσταλγίας του αυθεντικού, έκλεισε το ξεδίψασμά μας, με μια κατάθεση ψυχής και γνώσης, μιας γυναίκας που, ΕΥΤΥΧΩΣ, κυκλοφορεί ανάμεσά μας!