Χαρίζει, χρόνια τώρα, κομμάτια από την ψυχή της στο κοινό της πόλης, παραμένοντας και δουλεύοντας εδώ, αναμετρώντας την καλλιτεχνική της δημιουργία, επομένως και τον εαυτό της, με ένα κοινό, ομολογουμένως απαιτητικό. Ύστερα από 30 και πλέον χρόνια παρουσίας στις σκηνές της πόλης και στην αγαπημένη της σκηνή, αυτή του ιστορικού θεάτρου Αμαλία και της Πειραματικής Σκηνής της Τέχνης, έχει κερδίσει το στοίχημα όχι μόνο της αποδοχής αλλά και της ένταξης σε μια ομάδα καλλιτεχνών της πόλης που πλέον έγιναν εμβληματικές φυσιογνωμίες για το θεατρικό σανίδι της Θεσσαλονίκης. Μας έχει επιτρέψει να συζητούμε για τα θεατρικά δρώμενα της πόλης και αναφερόμενοι στο όνομα Σταμούλη να καταλαβαίνουμε όλοι μας ότι πρόκειται για την κυρία #Έφη #Σταμούλη.
Με στερεωμένη άποψη και μεστό λόγο μας επιτρέπει ως σήμερα να ανακαλύπτουμε πτυχές της σκέψης και της δράσης της μιλώντας για όλα χωρίς ενδοιασμούς αλλά με πολύ πάθος και αγάπη για την πόλη που γεννήθηκε και μεγάλωσε αναγνωρίζοντας τις φωτεινές της όψεις αλλά και τα «σκοτάδια» της.
#eftalivegr: Είστε αγαπημένη ηθοποιός της πόλης, ένας από τους ανθρώπους της Τέχνης εδώ. Αισθάνεστε ζεστό, θετικό το χειροκρότημα του κοινού της; Εισπράττετε την αγάπη των ανθρώπων της;
Έφη Σταμούλη: Ευχαριστώ πολύ για αυτόν τον λόγο και χωρίς ψεύτικη μετριοφροσύνη, θα πω, ότι τα πολύ τελευταία χρόνια το αισθάνομαι, νιώθω δηλαδή αυτή τη ζεστασιά που λέτε, στο χειροκρότημα αλλά και στην καθημερινή συναναστροφή. Είναι μια γενικότερη αποδοχή που την εισπράττεις και που είναι πολύ ωραίο συναίσθημα αλλά ειλικρινά σας εξομολογούμαι ότι το νιώθω πολύ τελευταία, δεν το ένιωθα παλιότερα και αρχίζω τώρα να το καταλαβαίνω και να με συγκινεί πολύ. Περνούν τα χρόνια και αισθάνεσαι σιγά σιγά την αποδοχή, διότι όταν είσαι νέος δεν έχει φτάσει ακόμη η στιγμή της αποδοχής ή ίσως όταν έρχεται δεν της δίνεις και πολύ σημασία, λίγο τα «κοροϊδεύεις» αυτά, γελάς με την αποδοχή ή τη μη αποδοχή. Το θετικό είναι ότι έρχεται η στιγμή που κατανοείς τι ακριβώς σημαίνει, μεγαλώνοντας και το δέχεσαι, σε συγκινεί γιατί είναι πολύ όμορφο όλο αυτό κι είσαι ευγνώμων γι’ αυτό που εισπράττεις καθημερινά.
#eftalivegr: Ζείτε στη Θεσαλονίκη, περάσατε και τα φοιτητικά χρόνια εδώ, επομένως βιώνετε τις αλλαγές της πόλης (Ιστορικοκοινωνικά) και μάλιστα μέσα από το νευραλγικό μετερίζι του πολιτισμού. Πώς κρίνετε την πορεία της στον χρόνο; Υπάρχει εξέλιξη με θετικό πρόσημο ή το μισαλλόδοξο στοιχείο υπερτερεί σε όλα τα επίπεδα;
Έφη Σταμούλη: Σωστά, είμαι γέννημα θρέμμα της πόλης! Εδώ έκανα τα πάντα στη ζωή μου. Δυστυχώς θα συμφωνήσω μαζί σας! Αυτή η πόλη είναι μια περίεργη πόλη, έχει μια ιστορία που μόνο γραμμική δε θα μπορούσε να την πει κανείς ή ευθεία. Ξεκίνησε ως μία πολυπολιτισμική πόλη, μια πόλη ανοιχτή (μιλώ για πολύ παλιότερα), με το πανεπιστήμιό της να κατέχει πρωτιές ανάμεσα στα πανεπιστήμια του κόσμου, η Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ ανήκε για πολλά χρόνια, επίσης, στις πρώτες σχολές του κόσμου, στον τομέα των ανθρωπιστικών σπουδών. Ήταν μια πόλη όπου ιστορικά συνέβησαν πολύ σημαντικά πράγματα κι από την άλλη, πρόκειται για μια πόλη που τα τελευταία – πολλά χρόνια, θα έλεγα- έχει μετατραπεί σε μια πόλη κλειστοφοβική, με πολύ έντονες οπισθοδρομικές και συντηρητικές απόψεις, μια πόλη που για πολλά χρόνια τη χαρακτήριζαν πολιτικοί που δεν μπορεί κανείς να είναι περήφανος γι’ αυτούς. Δεν μπορούμε, βέβαια, να παραβλέψουμε το γεγονός ότι τους πολιτικούς αυτούς κάποιοι τους εξέλεγαν, επομένως αυτό σημαίνει κάτι και για τους ανθρώπους αυτής της πόλης. Υπήρξε, βεβαίως, μια άνθιση ξαφνική, μια διαφαινόμενη στροφή, στο πιο πρόσφατο παρελθόν, –μιλώ για τη Δημαρχία Μπουτάρη– που κατά τη γνώμη μου πήγε να γίνει κάτι πολύ σημαντικό, να ανοίξει η πόλη και να εγκαταλείψει τα «βαρίδια» του άσχημου παρελθόντος της. Ζήσαμε όλοι μας το πως αντιμετωπίστηκε η φωνή αυτή (της ουσιαστικής εξέλιξης) από τον κόσμο της πόλης!
Πλακώθηκε στο ξύλο ο άνθρωπος, για όλα όσα πρέσβευε και για την πνοή που επιχείρησε να φέρει! Δε θα πω πολλά ακόμη για το θέμα, θα πω μόνο ότι το «ΠΟΤΕ ΞΑΝΑ» που έφερε ο Μπουτάρης, προκειμένου η πόλη να αποτινάξει το βαρίδιο της σιωπής σχετικά με το ζήτημα της ιστορίας των Εβραίων, το θεωρώ φοβερά θετική εξέλιξη, αν σκεφτεί κανείς ότι 70 χρόνια μετά το Ολοκαύτωμα, η πόλη δε μιλούσε καν για σχετικά θέματα. Τώρα ξανά έχει αρχίσει να επιστρέφει η πόλη σε μια περίεργη εσωστρέφεια! Επομένως, θα έλεγα ότι η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη που διαρκώς σε εκπλήσσει, με πολλά συντηρητικά στοιχεία και οπισθοδρομικές απόψεις και ταυτόχρονα μέσα σ’ όλα αυτά, υπάρχουν και κάποιες εξάρσεις φωτεινές που σε κάνουν να παρηγοριέσαι, να ελπίζεις και λες ότι δε χάθηκαν ακόμη όλα. Επανερχόμαστε σ’ αυτή την τοποθέτηση διαρκώς…
Είναι μια πόλη ΠΕΡΙΕΡΓΗ! Ας σκεφτεί κανείς τον όρο «συμπρωτεύουσα»! Τι θα πει «συμπρωτεύουσα»; Αναρωτιέται δεικτικά, για να επισημάνει ότι σε κανένα άλλο κράτος του κόσμου δεν υπάρχει αυτή η λέξη! Κάποιοι, προφανώς, θέλησαν να της δώσουν κάποια πράγματα ελάχιστα, πολύ λιγότερα απ’ αυτά που της αξίζουν και προφανέστατα αυτός ο τίτλος «βόλευε» πολύ, γιατί σηματοδοτεί ακριβώς αυτά τα λίγα, τα ελάχιστα. Είναι μπερδεμένο! Δυσκολεύομαι να απαντήσω με σαφήνεια. Αναρωτιέμαι μόνο ΓΙΑΤΙ;
Ταυτόχρονα είναι μια πόλη που δεν μπορώ να μην την αγαπώ, διότι είναι η πόλη που γεννήθηκα, που μεγάλωσα, που σπούδασα, που έκανα ό,τι έκανα στο θέατρο (με ειλικρινή ταπεινότητα και καθόλου επιτηδευμένη μετριοφροσύνη!) και κάθε μέρα έχεις κάποιον λόγο να λες πως δεν είναι μια καλή πόλη, αλλά παρ’ όλ’ αυτά να μένεις και να την αγαπάς και να περιμένεις να βρεις λίγο χρόνο να κάνεις μια βόλτα σ’ αυτήν την εδώ την παραλία και να σκέφτεσαι, «μα τι ευτυχία έχω να ζω εδώ»! Θα πει, με ένα χαμόγελο πραγματικής χαράς που είναι μέρος αυτού του τόπου.
#eftalivegr: Θέλω να πω ότι γνώριζα τη φωνή σας, τη χροιά της και πριν σας ακούσω στο τηλέφωνο. Είστε τόσο οικείο πρόσωπο για εμάς τους Θεσσαλονικείς θεατρόφιλους. Βλέπατε, εξαρχής, στο επίκεντρο τον άνθρωπο, μέσω της Τέχνης σας ή προέκυψε ως διαδικασία λόγω της φύσης της δουλειάς σας;
Έφη Σταμούλη: Δεν ξέρω αν έχω καταφέρει να βρίσκομαι κοντά στον άνθρωπο! Όχι δεν ήταν επιδίωξη! Ήταν, απλώς, ο τρόπος μου αυτός να βιώνω την καθημερινότητά μου. Μου αρέσει να ακούω, όμως, ότι έχω αυτήν την πλευρά, ότι δημιουργώ αυτήν την οικειότητα, παρ’ όλο που οι άνθρωποι που δε με γνωρίζουν, έχουν μια εικόνα για μένα πολύ πιο σοβαρή και αυστηρή απ’ αυτή που είμαι στ’ αλήθεια και το βιώνω ως εντύπωση στις συνεργασίες μου. Μου λένε, μα είσαι τόσο αστεία, τόσο άνετη! Ενώ η δημόσια εικόνα μου παρουσιάζεται ως πιο σοβαρή απ’ αυτό που είμαι εγώ. Όμως ειδικά τα τελευταία χρόνια που δουλεύω πολύ με νέους ανθρώπους – κι αυτό μου δίνει τεράστια χαρά- όταν αισθάνομαι καλά, νιώθω εξίσου τεράστια ευχαρίστηση να το δείχνω , να μην έχω την έγνοια να κρατήσω καμία πόζα ή να παρουσιάζομαι ως άλλο απ’ αυτό που είμαι πραγματικά.
Είναι και η σοφία που έρχεται με την ηλικία και σε απελευθερώνει από πολλά πράγματα. Θέλω δηλαδή να πω, πως δεν ξέρω αν θα μου κάνατε αυτές τις ερωτήσεις πριν από 10- 15 χρόνια και ούτε, φυσικά, εγώ θα απαντούσα έτσι όπως μπορώ να απαντώ σήμερα που βρίσκομαι εδώ μπροστά σας. Άρα ξέρω, πλέον, ότι αυτά (η σοφία και η ωριμότητα) έρχονται με τα χρόνια και χωρίς να το πολυκαταλαβαίνεις, έτσι απλά έρχονται κι είναι ευτυχές ότι έρχονται κι ύστερα τα κουβαλάς ως πολύτιμα αποκτήματα για τη ζωή.
#eftalivegr: Η Τέχνη είναι για εσάς ένα επάγγελμα ή μπορείτε να πείτε ότι είναι ένα όμορφο ταξίδι που γίνεται με επαγγελματικό τρόπο;
(Με διακόπτει πολύ ευγενικά πριν ακόμη ολοκληρώσω την ερώτηση, για να πει…)
Έφη Σταμούλη: Απαντώ με τρόπο απόλυτο, ναι, η Τέχνη μπορεί να είναι ένα επάγγελμα! Βιοπορίζεσαι απ’ αυτό… Ο ηθοποιός είναι ένα επάγγελμα, ο τραγουδιστής, ο ζωγράφος, ο συγγραφέας είναι επαγγέλματα. Πρέπει να μπορείς να ζήσεις από αυτά! Ταυτόχρονα, σίγουρα δεν είναι μόνο επάγγελμα! Αν σ’ ενδιαφέρουν μόνο τα χρήματα, τότε σίγουρα κάπως «λάθος» στρέφεις τη ζωή σου, αν πάλι δε σ’ ενδιαφέρουν καθόλου τα χρήματα, πάλι πάει να πει πως κάπως αλλιώς τη στρέφεις τη ζωή σου (για να μην τα έχεις ανάγκη!). Αλλά, πώς θα γίνει; Από κάπου πρέπει να βιοπορίζεσαι, έτσι δεν είναι; Επομένως, εάν μπορέσει κανείς να βρει μια ισορροπία – και τώρα μιλώ πια για μένα, για τον ηθοποιό – να κάνεις πράγματα τα οποία σε γεμίζουν, τα πιστεύεις και δεν αισθάνεσαι ότι κάνοντάς τα ξεπουλάς κάποια βασικές σου αρχές, τότε έχεις πετύχει το ζητούμενο. Αλλά παράλληλα δεν ομφαλοσκοπείς, να λες δηλαδή ότι εμένα μ’ ενδιαφέρει μόνο να εκφραστώ, χωρίς αυτό να ενδιαφέρει τον κόσμο – γιατί κι εκείνο είναι ένα άλλο άκρο, επίσης.
Επομένως, απαντώ πως ναι, ο ηθοποιός είναι ένα επάγγελμα κι από κει και πέρα το πως βιώνει το επάγγελμα αυτό κανείς, οι επιλογές που κάνει – όπως άλλωστε συμβαίνει και σε όλα τα πράγματα στη ζωή, όχι μόνο στην τέχνη –τον καθορίζουν, τον χαρακτηρίζουν.
#eftalivegr: Θα ήθελα να συνδέσουμε λίγο όσα συζητάμε τώρα και με το ζήτημα που προέκυψε με την πρόσφατη συγκλονιστική – ομολογουμένως – πρόθεση του ΥΠΟΑ να υποβαθμίσει στις σπουδές των καλλιτεχνών, ακόμη και αυτές των Ανωτάτων Καλλιτεχνικών σχολών.
Έφη Σταμούλη: Κοιτάξτε, επειδή είναι ένα θέμα που αφορά στο σύνολο των καλλιτεχνών και την εκπαίδευσή τους και μάλιστα στα περισσότερα θέατρα, κάθε βράδυ – κι εμείς εδώ στην παράσταση, διαβάζουμε ένα κείμενο σχετικό, προερχόμενο από το Σωματείο μας, θα σας πω ότι είναι μια απαράδεκτη υποτίμηση, μα αυτό που εγώ θεωρώ ακόμη χειρότερο, είναι ότι πιστεύω ότι δεν το’ καναν από άποψη αλλά από ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ, ήταν μια εύκολη απόφαση, έτσι για να είναι! Είπαν, “α που ανήκουν αυτοί; Η παιδεία τους δεν μπορεί να διαβαθμιστεί, δεν είναι Α.Ε.Ι., τα Τ.Ε.Ι. δεν υπάρχουν σ’ αυτόν τον κλάδο, ε ας τους βάλουμε στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.”
Αυτό για μένα είναι πολύ χειρότερο από μία συνειδητή και πλήρως αιτιολογημένη απόφαση. Φανερώνει ξεκάθαρα την ανιδεότητα και την απαξίωσή τους για τον Πολιτισμό. Δεν ασχολήθηκε ποτέ κανένας σοβαρά με το αντικείμενο. Η καλλιτεχνική παιδεία στην Ελλάδα ανήκει στο ΥΠΟΑ, ενώ όλες οι άλλες βαθμίδες εκπαίδευσης ανήκουν στο ΥΠΕΠΘ και αυτά τα δύο υπουργεία – τριάντα και πλέον χρόνια τώρα – δεν καταφέρνουν να συνεννοηθούν, ώστε να υπάρξει μία λύση στο ζήτημα και των δικών μας σπουδών. Δεν είναι κάτι τωρινό, απλώς τώρα ξαναήρθε στην επικαιρότητα, λόγω του πρόσφατου ΠΔ (17 Δεκ. 2022). Τα ίδια τα υπουργεία απαντούν, μα δεν αλλάζει τίποτε ουσιαστικό – και όντως δεν αλλάζει τίποτα – απλώς είναι ένα θέμα που ποτέ δεν έτυχε σοβαρής αντιμετώπισης από τα δύο εμπλεκόμενα υπουργεία για να μπορέσει να ενταχθεί σε μια βαθμίδα, επιτέλους, η καλλιτεχνική εκπαίδευση, η οποία στις περιπτώσεις που είναι σοβαρή, επιτρέψτε μου να σας πω ότι είναι πάρα πολύ σοβαρή και πάρα πολύ επίπονη. Δεν μιλούμε μόνο για τις Δραματικές Σχολές, όλο αυτό αφορά και τα Ωδεία και τις Σχολές Χορού. Κάποιοι μπορεί να λένε (απαξιωτικά) ότι αυτές οι σχολές δεν είναι σοβαρές κλπ. Ε, κάντε τις σοβαρές, μεριμνήστε και λύστε επιτέλους αυτό το θέμα, αυτή πρέπει να είναι η απάντηση.
Το «πονάει κεφάλι – κόβει κεφάλι» είναι μία αντιμετώπιση που χαρακτηρίζει πολύ συχνά την πολιτεία αλλά για μένα όλο αυτό μαρτυρά την αδιαφορία της πολιτείας και την έλλειψη στόχευσης. Πιστεύω βαθιά ότι αυτή η πράξη της πολιτείας προς τους καλλιτέχνες ήταν μία ακόμη απόδειξη της φοβερής αδιαφορίας της και όχι απόφαση κάποιου σατανικού νου που σκέφτηκε να υποβαθμίσει την εκπαίδευσή μας! Είναι υποβαθμισμένη, έτσι κι αλλιώς, επειδή κανείς δε δίνει την απαιτούμενη σημασία ώστε να μην υποβαθμίζεται. Σου λέει, εντάξει τώρα, καλλιτέχνες είναι αυτοί, σιγά! Κάπου θα τα βρουν, θα κάνουν και κάτι άλλο, θα τα βολέψουν και θα ξεχαστεί το πράγμα. Εν τω μεταξύ, σε κάθε προεκλογική περίοδο, ακούμε απ’ όλους τα ίδια. Θα επιμείνω σ’ αυτό, απ’ όλα τα κόμματα… Ο πολιτισμός, η βαριά βιομηχανία της χώρας… και υποσχέσεις, όλο κούφιες υποσχέσεις! Θα σας πω μόνο ότι το ζήτημα της διαβάθμισης των πτυχίων μας κρατά τουλάχιστον 25 χρόνια τώρα, για να μη σας πω από τότε που τελείωσα εγώ τη Σχολή – πριν πολλά χρόνια – υπήρχε αυτό το ζήτημα της ένταξης των σπουδών μας και ουδείς ασχολήθηκε σοβαρά ποτέ.
Ίσως – για να είμαστε και λίγο αισιόδοξοι – η τωρινή ανακίνηση του θέματος με όλο αυτό που συμβαίνει – να ταρακουνήσει κάποιους και να αποφασίσουν να ασχοληθούν ουσιαστικά με το θέμα, μήπως και βρεθεί κάποια λύση. Γιατί σας το λέω με βεβαιότητα, ότι αν καθίσει κάποιος και ψάξει να βρει λύσεις, λύσεις υπάρχουν, το ζήτημα είναι η ενασχόληση με το θέμα.
#eftalivegr: Υπάρχει ουσιαστική, δική σας σύνδεση με το ζήτημα αυτό. Μιλώ για την καθηγητική σας ιδιότητα, εδώ, στο Τμήμα Θεάτρου του Α.Π.Θ. Το νιώθετε ως τύχη να συνυπάρχετε, να συναναστρέφεστε καθημερινά τα νέα παιδιά, να προσπαθείτε να μεταδώσετε τις γνώσεις σας, την αγάπη σας για το Θέατρο;
Έφη Σταμούλη: Πολύ μου αρέσει! Είναι πολύ μεγάλη τύχη! Γενικά η διδασκαλία βοήθησε και βοηθά πολύ εμένα την ίδια, ως ηθοποιό. Έχω πει και παλιότερα, ότι θεωρώ ότι έγινα καλή ηθοποιός από την ώρα που άρχισα να διδάσκω, δηλαδή προσπαθώντας να εξηγήσω, εμπειρικά στην αρχή, πράγματα στα παιδιά σκεπτόμουν πάντα… Εγώ τα κάνω, τα τηρώ αυτά που λέω; Και διεπίστωνα ότι πολλά πράγματα δεν τα έκανα! Ξαφνικά, λοιπόν, χωρίς να το συνειδητοποιείς ακριβώς, από τα πρώτα χρόνια της διδασκαλίας, αυτοδιορθώνεσαι, θέτοντας καίρια ερωτήματα στον εαυτό που προκύπτουν από τη διαδικασία της διδασκαλίας. Έτσι, σιγά σιγά, άρχισα να γίνομαι κι εγώ καλύτερη ηθοποιός, να αντιλαμβάνομαι τι πρέπει να κρατώ και τι να αλλάζω. Τώρα, με τα χρόνια, θα σας πω ότι αυτή η επαφή με τα παιδιά είναι εξαιρετική, ζωογόνα, δεν μπορείς ποτέ να βαρεθείς, να βαλτώσεις, να πεις «τελείωσα», «έφτασα»! Είναι μία διαρκής ανανέωση και δουλειά με το μέσα μας. Ακριβώς, κιόλας, επειδή τα τελευταία χρόνια συνεργάζομαι και με μαθητές μου, είτε με σκηνοθετούν, είτε παίζουμε μαζί, όλο αυτό μου δίνει πάρα πολύ μεγάλη χαρά!
Είπαν, “α που ανήκουν αυτοί; Η παιδεία τους δεν μπορεί να διαβαθμιστεί, δεν είναι Α.Ε.Ι., τα Τ.Ε.Ι. δεν υπάρχουν σ’ αυτόν τον κλάδο, ε ας τους βάλουμε στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.”
#eftalivegr: Οι νέοι, πλέον, σε αντίθεση με ότι πιστεύει ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας, έχουν άποψη, την εκφράζουν, φωνάζουν, διεκδικούν. Πιστεύετε ότι αντίστοιχα οι άνθρωποι του Πνεύματος αναλαμβάνουν τη μερίδα του Λέοντος – ως οφείλουν – μιλώντας και διεκδικώντας για τα ζωτικά κοινωνικά ζητήματα (με ό,τι μέσα διαθέτουν);
Έφη Σταμούλη: Θα ξεκινήσω λέγοντας, όχι πάντα! Αλλά δε θα μπορούσα να το γενικεύσω κιόλας. Υπάρχουν άνθρωποι που μιλούν, υπάρχουν άλλοι που σιωπούν, υπάρχουν και κάποιοι που σιωπούν από άποψη ή και από αδιαφορία απέναντι στα πράγματα. Δεν υπάρχει
κανόνας σ’ αυτό! Από την άλλη, οι νέοι, σωστά το είπατε, μιλούν, φωνάζουν, διεκδικούν – μόνο καλό είναι αυτό! Δε συμφωνώ πάντα μαζί τους, αλλά θα συμφωνώ πάντα με το δικαίωμα αυτό και με το γεγονός ότι εάν οι νέοι δε φωνάζουν και δεν αγωνίζονται για τις διεκδικήσεις τους, τότε κάτι πάει πολύ στραβά στην κοινωνία. Αυτό δε σημαίνει ότι έχουν πάντοτε δίκιο!
Το γεγονός ότι είσαι νέος δε σημαίνει ότι οφείλεις να έχεις δίκιο! Όχι. Μπορεί να κάνεις και λάθη κι από κει και μετά στο χέρι το δικό μας, εμάς των μεγαλύτερων, είναι να μπορούμε να ακούμε και να αντιδρούμε, αν δε συμφωνούμε ή να συμφωνούμε και να επαυξάνουμε το δίκιο τους, όταν κρίνουμε ότι αυτό υπάρχει. Δεν μπορούμε, με λίγα λόγια, να πούμε ότι υπάρχει ένας γενικός κανόνας. Αλλά σίγουρα οι νέοι είναι εδώ για να «φωνάζουν», γιατί ειδάλλως κάτι «στραβώνει»!
#eftalivegr: Ήρθε η στιγμή μιας συνεργασίας για εσάς με έναν άνθρωπο πολύ γνωστό και ιδιαιτέρως αγαπητό (εννοώ τον Γ. Καπουτζίδη) για την τέχνη του και για ό,τι πρεσβεύει. Μια συνεργασία με ένα πρόσωπο ευρείας αποδοχής, ήταν στόχος σας που έφτασε η ώρα να πραγματοποιηθεί ή ήρθε σ’ εσάς σαν οποιαδήποτε άλλη συνεργασία και απλώς την καλοδεχτήκατε;
(Η παράσταση ήταν SOLD OUT για όλη την περίοδο των Γιορτών!).
Έφη Σταμούλη: Είναι μία συγκυρία εκπληκτική! Δεν περιμέναμε αυτή την αποδοχή και ανταπόκριση, την εισπράττουμε ακόμη και τώρα με τρομερή έκπληξη! Είναι πολύ όμορφο πράγμα να παίζεις σε ένα γεμάτο θέατρο, η κωμωδία, βέβαια, έχει αυτήν την πολύ σημαντική ιδιότητα – να προσελκύει το κοινό και να αισθάνεσαι τον παλμό στο χειροκρότημα, την ώρα που συμβαίνει η θεατρική πράξη. Είναι τεράστια η χαρά!
Το είπα και το ξαναείπα τον τελευταίο καιρό και δε θα κουραστώ να το επαναλαμβάνω… Ας ξεκινήσουμε με το δεδομένο ότι το sold out που έγινε πριν καν ξεκινήσει η παράσταση πιστώνεται όλο στο «brand name» που λέγεται Γιώργος Καπουτζίδης! Ας εξετάσουμε τώρα λίγο ΓΙΑΤΙ είναι brand name ο Γ. Καπουτζίδης…
Αισθάνομαι ότι είναι το δώρο που μου έκανε το 2022, η συνάντηση μου μ’ αυτόν τον άνθρωπο, τον οποίο έβλεπα χρόνια, μου άρεσε πολύ σαν ηθοποιός, σαν σεναριογράφος – μιλώ για την παρουσία του στην τηλεόραση – κι από κει και πέρα ήταν ένας άνθρωπος που θαύμαζα πάρα πολύ, έτσι κι αλλιώς. Τώρα όταν τον συνάντησα… Βρίσκεσαι με έναν άνθρωπο και τον γνωρίζεις προσωπικά και βλέπεις ότι η ιδιωτική του εικόνα, όχι μόνο δε διαψεύδει την δημόσια, αλλά καλυτερεύει την εντύπωση που είχες για ‘κεινον, αυτό είναι πολύ μεγάλη τύχη. Όπως λέω συνέχεια, για μένα ο Καπουτζίδης είναι η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα ότι ένας άνθρωπος όταν αποκτήσει δημοσιότητα, εξουσία, χρήματα δεν είναι μοίρα να αποτρελαθεί. Είναι ένας απολύτως κανονικός άνθρωπος, ένας άνθρωπος που έχει ενσυναίσθηση, ευγένεια, χιούμορ, ευστροφία και όλα αυτά είναι που κάνουν τον πολύ κόσμο να τον αγαπά και να τον εκτιμά.
Ξέρετε, δεν είναι μόνον η αγάπη, έναν καλλιτέχνη μπορεί να τον αγαπάς, να σου αρέσει, αλλά η εκτίμηση είναι αυτή που κάνει τη διαφορά. Ο Γιώργος είναι ένας άνθρωπος, τον οποίο εγώ προσωπικά εκτιμούσα, πάρα πολύ και τώρα μπορώ να πω ότι αγαπώ πάρα πολύ. Η συνεργασία μου μαζί του ήταν εξαιρετική και όχι μόνο η δική μου, όλου του θιάσου. Δημιούργησε από την αρχή έναν θίασο, μία ομάδα ανθρώπων που ήθελαν να βρίσκονται μαζί – καθόλου εύκολο πράγμα στη δουλειά μας, ούτε συχνό – ήταν κάτι που οφείλεται στον Γιώργο, εκείνος το έκανε με τη στάση του και με τις θέσεις του.
(Μίλησε με μεγάλη συγκίνηση για όλο αυτό το κομμάτι της συνεργασίας αυτής, για το αποτέλεσμα της παράστασης (που θα παίζεται στη σκηνή του Βασιλικού Θεάτρου ως τις αρχές Μαρτίου) αυτή η γυναίκα, με τα τόσα χρόνια θεατρικής διαδρομής και μάλιστα με ανυπόκριτο θαυμασμό και συγκινητική ειλικρίνεια για νεότερούς της συνεργάτες, φανερώνοντας όλη την ευγένεια της ψυχής της. Δήλωνε μπροστά μου, με μάτια ορθάνοιχτα από χαρά, την ευτυχή συγκυρία αυτής της συνεργασίας, δικαιολογώντας τη φήμη του ονόματος που τη συνοδεύει όλα αυτά τα χρόνια στη θεατρική Θεσσαλονίκη.)
Δε θα έπρεπε να είστε ΜΟΝΟ εδώ, της λέω, προκαλώντας τη θεατρική καρδιά της ν’ αντιδράσει, για να μου απαντήσει αφοπλιστικά και πάλι…
Έφη Σταμούλη: Δε μου φταίει κανείς! Ήταν δική μου επιλογή, δε μου το επέβαλλε κανείς. Εγώ, κάποια στιγμή αποφάσισα ότι έτσι το θέλω. Για ‘μένα η Πειραματική Σκηνή δεν ήταν απλώς ένας τόπος εργασίας, ήταν ένας τρόπος ζωής επαγγελματικής. Εγώ, το θέατρο ήθελα να το ζήσω κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες και μαζί με αυτούς τους ανθρώπους που πορευτήκαμε παρέα τόσα χρόνια. Οπότε αυτό ήταν μία συνειδητή επιλογή που, όπως κάθε τέτοια, είχε τα υπέρ και τα κατά. Όλο αυτό σήμαινε, φυσικά, μικρότερη δημοσιότητα και αναγνωρισιμότητα απ’ ότι εάν βρισκόμουν στην Αθήνα αλλά και ποιος μπορεί να ξέρει τι θα γινόταν εάν ήμουν στην Αθήνα! Δεν μπορούμε υποθετικά να το απαντήσουμε! Εκείνο που είναι σίγουρο είναι ότι ήταν μια απόλυτα δική μου επιλογή να ζήσω και να δουλέψω στη Θεσσαλονίκη. Από κει και πέρα, από τη στιγμή που η Πειραματική Σκηνή έκλεισε τον κύκλο της, ομολογώ ότι είμαι πολύ πιο ανοιχτή πλέον σ’ ένα ενδεχόμενο συνεργασίας στην Αθήνα.
Λέω ότι εάν μου συμβεί να υπάρξει μία πρόταση που μ’ ενδιαφέρει, με μεγάλη χαρά θα πάω στην Αθήνα. Εάν, πάλι, προκύψει κάτι στη Θεσσαλονίκη, με εξίσου μεγάλη χαρά θα μείνω ξανά εδώ στην πόλη. Αλλά όσο η Πειραματική Σκηνή ήταν ενεργή – ύστερα από 40 χρόνια παρουσίας της στην πόλη, μπορεί κανείς να πει ότι έκλεισε τον κύκλο της και καλώς τον έκλεισε – ήμουν συνειδητά εδώ σε αυτόν τον χώρο και με αυτούς τους ανθρώπους που για μένα είναι η οικογένειά μου.
(Χαμήλωσε το βλέμμα και με συγκίνηση μίλησε για όλους, τον Δημήτρη Ναζίρη, τη Μένη Κυριάκογλου, τη φίλη της, τον δικό της άνθρωπο και όσους μεγαλούργησαν θεατρικά κι εμείς (ως κοινό της πόλης) έχουμε απολαύσει πολλάκις και έχουμε χειροκροτήσει ιστορικές δουλειές στην Πειραματική Σκηνή. Παραδέχεται ότι αυτήν την απώλεια, την πρόσφατη(ενν. Της Μένης Κυριάκογλου) ακόμη δεν μπορεί να την αποδεχτεί.)
“Τη βιώνω κάθε μέρα,” λέει και με λιγάκι σπασμένη τη φωνή και με ψυχική ένταση δηλώνει ότι: “Ήταν η μοναδική, δική μου απώλεια, ύστερα από τους γονείς μου, τόσο στενού ανθρώπου. Μου λείπει αφάνταστα η Μένη κάθε μέρα, θα πει, για να επαναλάβει ότι η Πειραματική Σκηνή ήταν για κείνη όλα αυτά τα πρόσωπα, όλες εκείνες οι εμβληματικές φυσιογνωμίες για την πόλη μας που δημιούργησαν Σχολή με τη θεατρική τους φιλοσοφία και τη δουλειά τους.”
Είμαστε όντα «κακά» εκ φύσεως, κάνουμε τα άσχημα πολύ πιο εύκολα και δεν αναγνωρίζουμε τα όμορφα. Τώρα, πιστεύω, μάθαμε να τα εκτιμούμε!
#eftalivegr: Είστε ένας άνθρωπος που εγώ θεωρώ ότι έχει ακουμπήσει το «όνειρο», έχετε φτάσει ως το χειροκρότημα της Επιδαύρου. Αισθάνεστε «γεμάτος» άνθρωπος για όλα όσα έχετε πετύχει στην καλλιτεχνική πορεία σας;
(Της λέω ότι είχα δει το καλοκαίρι την παράσταση της «Ελένης» του ΚΘΒΕ, η οποία παίχτηκε φέτος και στην Επίδαυρο και το βρίσκει ως αφορμή για να πει…)
Έφη Σταμούλη: Ήταν κι εκείνη άλλη μία ευτυχισμένη συγκυρία για μένα, άλλο ένα δώρο! Με ρωτούσαν για χρόνια πολλοί, εάν έχω κάποιο απωθημένο. Κι έλεγα όχι κανένα απωθημένο για κάποιον ρόλο, έπαιξα πολύ σημαντικούς ρόλους από πολύ νέα. Αυτή τη στιγμή το μόνο που μ’ ενδιαφέρει πραγματικά είναι οι συνεργασίες. Οι συντελεστές και οι ηθοποιοί να περνάμε καλά στις πρόβες. Δεν μπορώ καθόλου τις δύσκολες διαδικασίες, δε μου αρέσουν καθόλου! Είχα ένα απωθημένο, ότι δεν είχα παίξει στην Επίδαυρο – ή μάλλον είχα παίξει μόλις είχα τελειώσει τη Δραματική Σχολή και ήμουν στο ΚΘΒΕ, στον χορό, το 1979 – αδιανόητες ημερομηνίες, θα σχολιάσει δεικτικά, γελώντας και η ίδια– στις «Εκκλησιάζουσες» του Αριστοφάνη. Έκτοτε δεν ξαναέπαιξα στην Επίδαυρο και η «Ελένη», ως απίστευτη συγκυρία, ενός θιάσου πάρα πολύ μεγάλου, 40 ανθρώπων, με τον Βασίλη Παπαβασιλείου επικεφαλής, που μας ένωσε και μας έδωσε τη δυνατότητα αυτή. Ο προορισμός της παράστασης ήταν η Επίδαυρος! Την πρώτη χρονιά δεν καταφέραμε να παίξουμε, λόγω των πυρκαγιών και ήταν πραγματικά αυτό που έλεγες: «Δε γίνεται, αποκλείεται!».
Αλλά ο Θεός του θεάτρου, φαίνεται, μου το φυλούσε αυτό το δώρο κι έτσι αυτό το καλοκαίρι που επαναλήφθηκε η παράσταση, πήγαμε και στην Επίδαυρο κι έτσι μπορώ σήμερα, με το χέρι στην καρδιά να πω… Όχι, δεν έχω πια απωθημένα καθόλου στο θέατρο! Αισθάνομαι «γεμάτη» και πιστεύω θα ήταν αγνωμοσύνη να μη το παραδέχομαι. Είχα την τύχη να ζήσω το θέατρο μέσα από συνθήκες πάρα πολύ ωραίες, μάλιστα η Πειραματική Σκηνή ήταν ένα «κουκούλι», ένα προστατευμένο περιβάλλον, εν πολλοίς. Εγώ δεν έζησα άγρια πράγματα στο θέατρο. Τα άκουγα και τα άκουσα και τώρα – πιστεύω ακράδαντα ότι το #metoo μόνο καλό θα κάνει στο θέατρο – αλλά εγώ νιώθω πολύ τυχερή γιατί εμείς ζήσαμε το θέατρο, μέσα σε συνθήκες που επιλέγαμε εμείς, απολύτως προστατευμένες.
Αυτό, κάποιος μπορεί να πει, ότι είναι και λίγο λάθος, με την έννοια ότι δεν εξοικειώνεσαι εύκολα ύστερα στον έξω κόσμο, αφού έχεις ζήσει μέσα στο «κουκούλι». Το θέατρο είναι ένας χώρος φοβερά δύσκολος και ανταγωνιστικός, μαγικός ενίοτε κι εγώ έζησα μόνο την πολύ καλή πλευρά του. Θα ήταν αγνωμοσύνη από μέρους μου, λοιπόν, να έχω το παραμικρό παράπονο. Έτσι, ο άνθρωπος που ξεχειλίζει από ευγνωμοσύνη και σοφία πια, θα πει ότι είναι χορτασμένος από επιτυχίες αλλά και αποτυχίες – χωρίς τις τελευταίες, δε γίνεται άλλωστε- και μαζί με όλα αυτά είχε και τη μεγάλη ευτυχία της διδασκαλίας, της επαφής με τους νέους ανθρώπους.
Μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι τη χόρτασα την πορεία! Είχα μια πολύ σοφή μητέρα, η οποία μου έλεγε πάντα: «Να χαίρεσαι εύκολα, να μην περιμένεις τα περίπλοκα και τα δύσκολα για να χαρείς, γιατί μπορεί να περάσει η ζωή και να μην έχεις νιώσει τη χαρά!». Το άκουγα από πολύ μικρή αλλά δεν το αντιλαμβανόμουν πάντα… Τα τελευταία χρόνια, λέω στον εαυτό μου, πρέπει να χαιρόμαστε την κάθε μικρή στιγμή, με την κάθε μικρή χαρά, πλάι στους δικούς μας ανθρώπους. Ξέρετε η πανδημία, το έκανε πολύ σαφές αυτό μέσα μας, ήταν γερό μάθημα. Να είμαστε χαρούμενοι και με τα λίγα, τα αυτονόητα που δεν είναι ποτέ δεδομένα. Ο άνθρωπος δεν το γνώριζε αυτό κι ήρθε η στιγμή να το αντιληφθεί άγρια, να χτυπήσουν τα καμπανάκια. Είμαστε όντα «κακά» εκ φύσεως, κάνουμε τα άσχημα πολύ πιο εύκολα και δεν αναγνωρίζουμε τα όμορφα. Τώρα, πιστεύω, μάθαμε να τα εκτιμούμε!
Πονέσαμε και μάθαμε!
Ήταν όνειρο να έρθουμε μια στάλα πιο κοντά, να καταλάβουμε λίγο καλύτερα αυτόν τον «ονειρεμένο», συνειδητοποιημένο άνθρωπο. Αυτή τη γυναίκα,(που πρόσφατα έγινε γιαγιά και το καμαρώνει συγκινημένη) με την οικεία φυσιογνωμία και φωνή που απ’ όποια σκηνή κι αν βρίσκεται θα μοιράζεται πάντα με το κοινό της, τη θεατρική της σοφία και την καλλιτεχνική της δύναμη.